Τα νοτιόχωρα χωριά της χιου

Μεστά

Τα Μεστά είναι ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα μεσαιωνικά χωριά της Χίου. Χτίστηκαν τον 14ο αιώνα και σχεδιάστηκαν σαν φρούριο, με σκοπό την άμυνα ενάντια στους πειρατές. Το χωριό είναι χτισμένο κυκλικά, με πέτρινα σπίτια που ενώνονται μεταξύ τους και δημιουργούν ένα είδος τείχους. Οι δρόμοι είναι λαβυρινθώδεις και σκεπαστοί σε πολλά σημεία, ώστε να διευκολύνεται η άμυνα και η διαφυγή των κατοίκων.

Σήμερα, τα Μεστά προσελκύουν πολλούς επισκέπτες χάρη στην αυθεντική ατμόσφαιρα και τη γοητευτική αισθητική τους. Η κεντρική πλατεία με το καφενείο, το παλιό καμπαναριό και οι μικρές εκκλησίες δημιουργούν ένα μοναδικό σκηνικό. Το χωριό έχει αναπτυχθεί τουριστικά, χωρίς όμως να χάσει τον παραδοσιακό του χαρακτήρα.

Ολύμποι

Οι Ολύμποι είναι άλλο ένα τυπικό Μαστιχοχώρι με έντονα μεσαιωνικά χαρακτηριστικά. Το χωριό διατηρεί ακόμη τη φρουριακή του μορφή, με σπίτια χτισμένα κολλητά μεταξύ τους και στενούς, σκοτεινούς δρόμους που μοιάζουν με στοές. Στο κέντρο του χωριού δεσπόζει ένας παλιός πύργος, ενώ πολλά από τα σπίτια έχουν μικρές, αλλά πανέμορφες αυλές.

Κοντά στους Ολύμπους βρίσκεται το εντυπωσιακό Σπήλαιο του Ολύμπου, ένα φυσικό θαύμα με σταλακτίτες και σταλαγμίτες, που προσφέρεται για σύντομες εκδρομές. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και τη συλλογή μαστίχας, ενώ το χωριό κρατά χαμηλό προφίλ τουριστικά, κάτι που του προσδίδει αυθεντικότητα.

Βέσσα

Η Βέσσα είναι ένα μικρό, γοητευτικό χωριό που επίσης ακολουθεί τη μεσαιωνική αρχιτεκτονική των Μαστιχοχωρίων. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τους Ολύμπους και διατηρεί έναν ήρεμο, παραδοσιακό χαρακτήρα. Τα σπίτια είναι χτισμένα από πέτρα, με καμάρες και θολωτές εισόδους, ενώ οι δρόμοι είναι στενοί και σκιεροί.

Το χωριό έχει υποστεί λιγότερες τουριστικές επιδράσεις από άλλα, γι' αυτό και προσελκύει όσους θέλουν να βιώσουν μια πιο αυθεντική πλευρά της Χίου. Οι κάτοικοι είναι φιλόξενοι και ασχολούνται κυρίως με την καλλιέργεια μαστίχας και ελιών. Η Βέσσα αποτελεί ιδανικό προορισμό για όσους θέλουν ηρεμία και επαφή με τη φύση.

Καλαμωτή

Η Καλαμωτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο εύφορα χωριά των Μαστιχοχωρίων. Βρίσκεται σε μια πεδιάδα γεμάτη καλλιέργειες, κυρίως μαστιχόδεντρα, και διατηρεί τη μεσαιωνική της δομή, με πέτρινα σπίτια και στενά σοκάκια. Είναι πιο "ανοιχτό" χωριό σε σχέση με τα πιο φρουριακά Μεστά ή Ολύμπους, αλλά διατηρεί την παραδοσιακή του αρχιτεκτονική και την ήρεμη ατμόσφαιρα.

Η Καλαμωτή διαθέτει αρκετή πολιτιστική ζωή και είναι ενεργό χωριό με σχολεία, μαγαζιά και καφενεία. Ξεχωρίζει επίσης για τις πολλές εκκλησίες της, με σημαντικότερη την Παναγία την Αγρελωπούσα. Στην περιοχή γύρω από το χωριό υπάρχουν μικροί ελαιώνες, ενώ οι κάτοικοι ασχολούνται ακόμα ενεργά με την παραγωγή μαστίχας, ελαιολάδου και κρασιού.

Πυργί

Το Πυργί είναι το πιο ιδιαίτερο αισθητικά χωριό της Χίου και συχνά αποκαλείται «ζωντανό μουσείο». Φημίζεται για τα «ξυστά» — γεωμετρικά μοτίβα σκαλισμένα στις προσόψεις των σπιτιών, με μαύρο και λευκό χρώμα. Τα μοτίβα αυτά είναι μοναδικά και κάνουν τον περίπατο στα στενά του χωριού μια αξέχαστη εμπειρία. Το Πυργί έχει πυκνή δόμηση και σπίτια χτισμένα κοντά το ένα στο άλλο, για λόγους άμυνας κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους.

Εκτός από την αρχιτεκτονική, το Πυργί έχει και σπουδαία θρησκευτική και πολιτιστική κληρονομιά. Η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων του 13ου αιώνα είναι μικρή αλλά πανέμορφη, με μοναδική τοιχογραφία. Το χωριό είναι ιδιαίτερα ενεργό και αποτελεί βασικό κέντρο παραγωγής μαστίχας, με έντονη τοπική ζωή και πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων κυρίως το καλοκαίρι.

Αρμόλια

Τα Αρμόλια είναι ένα από τα πιο γνωστά Μαστιχοχώρια της Χίου, κυρίως για την παράδοση στην κεραμική τέχνη. Βρίσκεται σε στρατηγικό σημείο κοντά στο Πυργί και την Καλαμωτή, και αποτελεί πέρασμα προς τα νότια. Το χωριό έχει παραδοσιακή αρχιτεκτονική, με στενά δρομάκια και πέτρινα σπίτια, αν και είναι πιο «ανοιχτό» σε σχέση με τα φρουριακά χωριά της περιοχής.

Αυτό που κάνει τα Αρμόλια ξεχωριστά είναι τα εργαστήρια κεραμικής. Εδώ παράγονται χειροποίητα αντικείμενα, όπως πιάτα, στάμνες και διακοσμητικά, με χαρακτηριστικά χιώτικα σχέδια. Πολλοί επισκέπτες σταματούν για να δουν από κοντά την κατασκευή και να αγοράσουν μοναδικά κεραμικά. Οι κάτοικοι ασχολούνται επίσης με τη μαστίχα και τη γεωργία, κρατώντας ζωντανή την τοπική οικονομία και παράδοση.

Ελάτα

Η Ελάτα είναι ένα χωριό χτισμένο αμφιθεατρικά σε λόφο, με απέραντη θέα προς το Αιγαίο και τα γύρω χωριά. Παρότι μικρότερο σε μέγεθος, διατηρεί την παραδοσιακή του ταυτότητα και τη φρουριακή αρχιτεκτονική που χαρακτηρίζει τα Μαστιχοχώρια. Στενοί δρομάκια, καμάρες και πετρόχτιστα σπίτια συνθέτουν ένα αυθεντικό σκηνικό, μακριά από την πολυκοσμία.

Οι κάτοικοι ασχολούνται με γεωργία, κυρίως μαστίχα και ελιές, αλλά και με την κτηνοτροφία. Η Ελάτα προσφέρει ησυχία και αυθεντικότητα και είναι ιδανική για όσους αγαπούν την επαφή με τη φύση και την τοπική κουλτούρα. Αξιοσημείωτος είναι και ο ναός της Παναγίας, με παραδοσιακές τεχνικές και παλιές εικόνες.

Λιθί

Το Λιθί είναι περισσότερο γνωστό για την πανέμορφη παραλία του, αλλά το ίδιο το χωριό, σε μικρή απόσταση από τη θάλασσα, έχει ενδιαφέρον με παραδοσιακή αρχιτεκτονική και ήρεμη ζωή. Το χωριό έχει πιο «ανοιχτή» δομή από άλλα Μαστιχοχώρια, αλλά η γειτνίαση με τη θάλασσα και το λιμανάκι το καθιστούν μοναδικό.

Η περιοχή φημίζεται για το φρέσκο ψάρι και τα θαλασσινά, ενώ πολλοί κάτοικοι είναι αλιείς. Η παραλία του Λιθίου είναι από τις πιο αγαπημένες των ντόπιων και των επισκεπτών, με ήρεμα νερά και ηλιοβασιλέματα που κόβουν την ανάσα. Συνδυάζει τη γαλήνη του παραδοσιακού χωριού με την ομορφιά της χιώτικης φύσης.

Πατρικά

Ένα από τα παλαιότερα μεσαιωνικά χωριά-κάστρα, κτισμένο αμφιθεατρικά μέσα σε ένα καταπράσινο λόφο. Παλαιότερα περιστοιχισμένο με καστρόπορτες, διατηρεί ως σήμερα, σε μεγάλο βαθμό τα χαρακτηριστικά του. Σύμφωνα με χειρόγραφα που έχουν βρεθεί, το πρώτο σπίτι στα Πατρικά κτίστηκε το 1050.

Νένητα

Τα Νένητα είναι ένα από τα μεγαλύτερα Μαστιχοχώρια, με θέα προς τα μικρασιατικά παράλια. Είναι ένα από τα 24 περίπου χωριά της νότιας Χίου (Μαστιχοχώρια), όπου καλλιεργείται, εκεί και πουθενά αλλού στον κόσμο, το μαστιχόδεντρο ή μαστιχοφόρος σχίνος (Pistacia lentiscus var. Chia), από το οποίο εξάγεται η περίφημη μαστίχα.

Βουνό & Φλάτσια

Το Βουνό διατηρεί σε μεγάλο βαθμό το ρυμοτομικό σχέδιό του και έχει χαρακτηριστεί ως παραδοσιακός οικισμός από την Πολιτεία. Το όνομα του χωριού οφείλεται στο βουνό στο οποίο είναι κτισμένο, γι' αυτό και δεν έπαθε μεγάλες ζημιές κατά το σεισμό του 1881. Διατηρώντας την αρχιτεκτονική του, είναι οχυρωμένο με έναν εξωτερικό τοίχο που ονομάζεται 'Γύρος' και αποτελείται από στενά δρομάκια, τα οποία σε πολλά σημεία σκεπάζονται από τους 'κουπαστούς'. Κοντά στα Φλάτσια βρίσκεται ο Άγιος Γεώργιος των Στουπιών, σε τοποθεσία με μοναδική θέα. Στα νοτιοανατολικά μπορείτε να επισκεφθείτε το εγκαταλελειμμένο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου.

Κοινή

Ένα μικρό παραδοσιακό μεσαιωνικό χωριό που καταστράφηκε ολοσχερώς από το μεγάλο σεισμό του 1881. Η εκκλησία του χωριού, η Ζωοδόχος Πηγή, κατασκευασμένη το 1879, ήταν από τα λίγα κτίσματα που σώθηκαν.

Παγίδα

Η Παγίδα είναι ένα μικρό χωριό, ανάμεσα στη Κοινή και την Έξω Διδύμα, φημισμένο για τους μουσικούς και τους κτίστες της. Οι κάτοικοί του σήμερα ασχολούνται με την καλλιέργεια της μαστίχας και της ελιάς. Είναι ο μικρότερος παραδοσιακός οικισμός της περιοχής και γιορτάζει στις 6 Αυγούστου, του Σωτήρος.

Έξω Διδύμα

H Έξω Διδύμα είναι ένα από τα μικρότερα χωριά της Νότιας Χίου με ελάχιστους κατοίκους. Κοντά στο χωριό βρίσκεται η Παναγιά η Σικελιά, ένα βυζαντινό μοναστήρι του 13ου αιώνα. Το χωριό γιορτάζει στις 6 Αυγούστου του Σωτήρος, και στις 8 Σεπτεμβρίου στη Γέννηση της Παναγίας.

Μέσα Διδύμα

Η Μέσα Διδύμα είναι ένα μικρό καστροχώρι κοντά στο δίδυμο χωριό του, Έξω Διδύμα. Το παλιό χωριό είχε τέσσερις πόρτες και ήταν χτισμένο γύρω από ένα λιβάδι. Η σημερινή πλατεία και το βόρειο τμήμα του οικισμού προστέθηκαν μετά την εξάλειψη της πειρατείας. Το χωριό γιορτάζει στις 22 Ιουλίου, της Αγ. Μαρκέλλας και των Ταξιαρχών στις 8 Νοεμβρίου.

Μυρμήγκι

Κτισμένο 225 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, πάνω σε λόφους με έντονη βλάστηση από ελιές και μαστιχόδεντρα. Τα ερείπια ενός μικρού μεσαιωνικού κάστρου σώζονται μέχρι σήμερα, καθώς επίσης, και οι αρδευτικές εγκαταστάσεις των Γενουατών.

Καταρράκτης

Ο Καταρράκτης είναι ένα παραθαλάσσιο χωριό της νοτιοανατολικής Χίου με μικρό λιμάνι και ψαροταβέρνες. Ο παλαιός οικισμός ήταν στο επάνω μέρος της πλαγιάς, πάνω στον κύριο δρόμο Καλλιμασιάς – Νενήτων, χτισμένος από τον Ιωάννη Della Rocca Guistiniani. Μετά το σεισμό όμως του 1881, καταστράφηκε ολοσχερώς και εγκαταλείφθηκε. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα κατεστραμμένα μεσαιωνικά σπίτια και η βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Ιωάννη Αργέντη.

Καλλιμασιά

Η Καλλιμασιά, ένα από τα μεγαλύτερα και πιο ζωντανά Μαστιχοχώρια, είναι χτισμένη πάνω σε ένα κάμπο, περιτριγυρισμένη με ελαιόδεντρα. Όπως όλα τα χωριά, έτσι και η Καλλιμασιά καταστράφηκε από το μεγάλο σεισμό του 1881, που άφησε πίσω μεσαιωνικά ερείπια. Το χωριό σήμερα σφύζει από ζωή με καφενεία, καφετέριες και καταστήματα αλλά και καλοδιατηρημένες εκκλησίες, όπως ο κεντρικός ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου και η Μονή της Παναγιάς της Πλακιδιώτισσας. Κοντά στο χωριό βρίσκεται μια από τις πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου, η οργανωμένη παραλία της Αγιάς Φωτιάς, αλλά και η πιο ήρεμη και απομονωμένη παραλία του Αγίου Αιμιλιανού.

Θολοποτάμι

Το Θολοποτάμι είναι χτισμένο στο βουνό του Προφήτη Ηλία. Το χωριό είναι περιτριγυρισμένο από πλατάνια και διαθέτει πολλές πηγές. Το όνομά του φημολογείται ότι προήλθε από μια καθίζηση, που είχε ως αποτέλεσμα να αναβλύσει και να ρέει για μεγάλο χρονικό διάστημα νερό. Κοντά στο χωριό βρίσκεται ο μικρός οικισμός Σκλαβιά, μέσα σ' ένα πευκοδάσος. Με βάση την τοπική παράδοση, στην περιοχή αυτή λούστηκε η Ωραία Ελένη κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της προς την Τροία.